TÜRKÇENİN GÜCÜ
Doğan Aksan “Türkçeye eğiliniz, tek tek sözlerine bakınız; bu sözlerin birçoğunda şiir tadı bulacaksınız.” diyor. Türkçenin Gücü kitabı, Türk dilinin zenginliklerini örnekleri ile birlikte sunuyor. Yazar, Türk dilinin yapısal ve kültürel özelliklerinin eşsiz bir ifade gücü oluşturduğuna değiniyor.
Kitabı okumak için akademik düzeyde Türkçe bilginiz olmasına gerek yok, Türk diline ilginiz olması yeterli. Zira Doğan Aksan bu kitabı akademik amaçla yazmadığını belirtiyor. İlgi ve merak duyan herkesin, Türk dilinin güzelliklerini görmesi gerektiği düşüncesi ile bu kitabı kaleme almış. Kitap, Türkçenin ses yapısı, kelime türemesi, sözdizimi ve anlam yapısı konularını ele alıyor. Doğan Aksan okuyucuyu sıkmadan, Türk dilini anlatıyor.
Türk dilinin anlam derinliğinin ve dil yapısının sunduğu örnekler, Doğan Aksan’ın akıcı anlatımı ile birleşiyor. Kitap, sizlere Türkçe ile baş başa geçirilecek keyifli ve bilgilendirici bir zaman sunuyor. Eklemeli bir yapısı olan Türk dili, kelime türetmeye oldukça uygun bir dil. Düşünsenize sadece “-gör” kökünden ‘görüş, görsel, görgülü, görümce, görev, görüşme’ gibi yaklaşık yüz kadar farklı kelime türetilebiliyor. Sınırsız bir zenginliğe sahip olan Türkçe kelimeler onları etkili bir şekilde kullanmanızı bekliyor.
Türkçenin ses düzenini de inceleyen kitap, kelimelerin söyleyiş kolaylığının iletişim açısından ne kadar önemli olduğu da örneklendirilerek anlatılıyor. Ne + için → niçin ya da pazar + ertesi → pazartesi gibi sözcüklerin kaynaşma ile söylemesi daha kolay olan tek kelime haline geldiğinden bahsediyor. Bu şekilde daha kolay ve anlaşılır bir iletişim kurabildiğimizi belirtiyor.
Yazar, söz varlığının kültürden beslendiğini vurguluyor. Kültürün Türk diline etkisini göstermek için doğada var olan camgöbeği, gülkurusu, vişneçürüğü, yavruağzı, devetüyü gibi renk tonlarının çeşitliliğini örnek veriyor. Yalıçapkını, çayırgüzeli, çobanaldatan gibi kuş isimleri ya da imambayıldı, hünkârbeğendi, kalburabastı gibi yemek adlarının kültürümüzün özgünlüğünden gelen ve dilimizi zenginleştiren nükteli kavramlar olduğunu belirtiyor.
Yazar, Türk dilinin sözdizimine de değiniyor. Verilen örnekler, cümle içerisindeki öğelerin sıralamasını değiştirdiğimizde anlamı nasıl güçlendirip pekiştirdiğimizi gösteriyor. Mesela “Kadın elmayı çocuğa yedirdi” cümlesi ile “Elmayı kadın çocuğa yedirdi” cümlesindeki gibi vurgu ve anlam farkını elde edebiliyoruz. Öğelerin yerlerini değiştirerek 12 farklı şekilde bu cümleyi kurabileceğimizi görüyoruz. Burada önemli olan her bir farklı cümlenin başka bir anlamı vurgulaması ve anlaşılır olması.
Kitabın ikinci kısmında Türk dilini daha sanatsal ve şairane kullanabilmeniz için ikilemelerden, söz sanatlarından, deyim, atasözü, bilmece ve manilerden örnekler veriliyor. Türk dilinde “Aşık olmak” gibi düz bir ifade kullanmak yerine “kara sevdaya tutulmak, vurulmak, gözünün içine bakmak, üstüne titremek, ateş bacayı sarmak, abayı yakmak, yanıp tutuşmak” gibi ifadelerle kavramları derecelendirebiliyoruz. “Mektubun her satırını okudum” demek yerine “Mektubu satır satır okudum” demenin daha etkileyici olduğunu hissedebiliyorsanız, ifade gücünüzün daha da gelişmesine katkı sağlayacak bu kitap.
Türkçenin zenginliğini kullanarak anlatım gücünüzü nasıl arttırabileceğinizi düşünüyor, yazı ya da konuşma dilinde daha etkili bir dil kullanmak istiyor ama nereden başlayacağınızı bilmiyorsanız başlangıç için doğru yerdesiniz. Doğan Aksan’ın yazdığı Türkçenin Gücü kitabı Türkçenin ifade gücünü ustalıkla kullanarak, daha etkili bir şekilde iletişim kurmak isteyenler için oldukça anlaşılır ve yalın dili olan bir kılavuz niteliğinde.